Heb je vragen?
Aanvullend advies? Geen probleem! Vraag het ons team van experten. We horen graag van je.
Podcast aflevering 22: Taboes rond mentale gezondheid doorbreken met Jef Willem
Mentale gezondheid is vandaag meer bespreekbaar dan ooit. Toch blijven er veel hardnekkige taboes bestaan. In deze speciale WOW Health Talks-aflevering van de Amandine De Paepe Podcast, in samenwerking met Generation WOW, gaan Amandine De Paepe en Barbara De Beir in gesprek met Jef Willem, ondernemer en oprichter van Onbespreekbaar. Dit is een platform dat mentale gezondheid toegankelijk en bespreekbaar maakt. Ze praten over perfectionisme, sociale media, rouw en emotionele veerkracht. Hoe leren we milder zijn voor onszelf en anderen? Waarom vinden we kwetsbaarheid zo moeilijk? Hoe zorgen we ervoor dat obstakels ons niet tegenhouden, maar juist versterken? Jef deelt inzichten en ervaringen die helpen om mentale gezondheid niet alleen te begrijpen, maar ook te omarmen.
Over Jef Willem
Jef Willem is samen met compagnon Nicolas Overmeire de drijvende kracht achter Onbespreekbaar, een platform met als doel mentale problemen uit de taboesfeer te halen. Jef leeft in een intrigerende paradox: als introverte persoon zoekt hij rust en prikkelarmte, maar professioneel staat hij juist midden in de drukte. Als DJ, spreker en ondernemer beweegt hij zich voortdurend onder de mensen.
Vanuit zijn ondernemende geest en diverse ervaringen blijft hij bouwen aan initiatieven die impact maken.
Het grootste taboe: de illusie van alleen zijn met je gedachten
Barbara steekt meteen van wal en polst naar de taboes rond mentale gezondheid waar Jef het vaakst mee geconfronteerd wordt. Veel mensen denken dat hun diepste gedachten en worstelingen uniek zijn. Dat wat er in hun hoofd omgaat, iets is wat niemand anders begrijpt. Dit is volgens Jef Willem het grootste taboe dat nog steeds bestaat, zelfs na vier jaar werken rond mentale gezondheid.
Waarom we denken dat we alleen zijn
We praten weinig over onze diepste gedachten en gevoelens. Niet omdat we dat niet willen, maar omdat we vaak het idee hebben dat anderen dit niet doen. Daardoor ontstaat er een vicieuze cirkel:
- We delen onze innerlijke worstelingen niet, omdat we denken dat anderen ze niet hebben.
- Anderen doen hetzelfde, waardoor niemand echt weet dat deze gedachten universeel zijn.
- We blijven gevangen in het idee dat we alleen zijn.
Dit maakt dat veel mensen blijven worstelen met gevoelens van eenzaamheid en schaamte, terwijl de realiteit is dat velen exact dezelfde dingen meemaken.
Taboes doorbreken begint met delen
Jef vergelijkt dit met de voedingssector, waar Amandine in werkt: ook daar zien we dat mensen hun eetgewoontes, struggles of onzekerheden niet snel delen, terwijl het bij velen speelt. Dit principe geldt voor bijna alle onderwerpen binnen mentale gezondheid.
Met Onbespreekbaar probeert Jef de kracht van openheid te tonen. Door te praten over wat vaak verzwegen wordt, wordt duidelijk dat niemand écht alleen is in wat hij of zij voelt. Hoe meer mensen delen, hoe minder ‘onbespreekbaar’ iets wordt.
Je bent niet alleen
Het idee dat je helemaal alleen bent met je gedachten is niet alleen een taboe, maar ook een illusie. Iedereen heeft onzekerheden, twijfels en moeilijkheden. Pas wanneer we deze stilte doorbreken, realiseren we ons hoe verbonden we eigenlijk zijn.
Jef geeft als voorbeeld het proces van rouwen. Rouw is een diepgaand en persoonlijk proces dat iedereen op een andere manier ervaart. Volgens Jef Willem is het een onderwerp dat vaak nog te weinig besproken wordt, terwijl het iets is waar iedereen op een bepaald moment in zijn leven mee geconfronteerd wordt. Ook is er een groot cultureel verschil. In Mexico mag er uitgebreid gerouwd worden, terwijl in onze contreien mensen zich afvragen hoe lang ze 'mogen' rouwen. Dit is voor Jef het bewijs dat er nog heel wat werk aan de winkel is. Als iets als rouwen nog steeds taboe is, dan zijn we nog maar aan het beginproces van het bespreekbaar maken van belangrijke issues.
Man en vrouw: verschillend, maar met gedeelde struggles
Amandine stelt de vraag of er verschillen zijn tussen mannen en vrouwen wanneer het op mentale issues aankomt. Volgens Jef is er zeker een verschil, al is de oorzaak wel dezelfde. De kern van het probleem is de maatschappelijke druk die op elk individu wordt gelegd. Die druk uit zich op verschillende manieren:
- Vrouwen krijgen vaak te horen dat ze te emotioneel zijn, terwijl emoties tonen net een waardevolle skill is.
- Mannen daarentegen worden vaak ontmoedigd om hun gevoelens te uiten en moeten ‘sterk’ blijven.
Op die manier ontstaat er een paradox waarbij we elkaar verwijten te emotioneel te zijn of niet emotioneel genoeg. Dit begint al bij de opvoeding van kinderen. Wanneer een jong meisje weent wordt ze getroost, terwijl er bij een jongen vaak wordt gezegd 'Ale, je moet niet wenen, sterk zijn'. Hoewel het een cliché is, zit het toch nog sterk in onze cultuur ingebakken.
Perfectionisme: een projectie van de samenleving op het individu
Barbara vraagt naar de mentale impact van perfectionisme. Jef beschrijft perfectionisme als een projectie van de samenleving op het individu. We krijgen voortdurend het beeld voorgeschoteld dat alles perfect moet zijn. We willen de perfecte moeder, zoon, man zijn en de perfecte relatie hebben.
Het probleem daarmee is dat perfectie niet bestaat. Dit concept komt ook niet terug in de natuur. Toch leren we niet hoe we deze druk kunnen filteren, wat aan ons vreet. We stellen onrealistische eisen aan onszelf, zonder te beseffen dat die verwachtingen vaak van buitenaf komen, niet van binnenuit.
Wanneer streven naar perfectie destructief wordt
Jef benadrukt dat het streven naar perfectie op zich niet het probleem is. Ondernemers en ambitieuze mensen streven er vaak naar om beter te worden in wat ze doen. Het gevaar ontstaat wanneer we onszelf geen enkele fout gunnen en blijven denken dat niets ooit goed genoeg is.
Hij ziet een duidelijk verschil tussen mensen die mild kunnen zijn voor zichzelf en mensen die zichzelf constante druk opleggen. Wie leert om stap voor stap te groeien, zonder zichzelf af te straffen voor imperfectie, ervaart veel minder mentale last.
Mildheid als onderschatte kracht
Jef deelt een persoonlijke ervaring: vroeger was hij erg kritisch naar anderen en had hij altijd wel iets negatiefs te zeggen over mensen. Maar later besefte hij dat dit een projectie was van hoe streng hij voor zichzelf was. Hij zag zichzelf niet graag, en dus uitte hij die frustratie naar buiten toe.
Pas toen hij zichzelf leerde accepteren, merkte hij hoe zijn kijk op anderen ook veranderde. Mensen die hard zijn voor anderen, zijn vaak ook bikkelhard voor zichzelf. Dat inzicht is volgens hem essentieel om perfectionisme los te kunnen laten en een gezonder, realistischer beeld van jezelf en de wereld te ontwikkelen. Barbara beaamt de kracht van mildheid, voor jezelf, maar zeker ook voor anderen.
Eenzaamheid: een signaal van verbindingstekort
Een kort intermezzo over kwetsbaarheid, brengt onze gesprekspartners naadloos bij het onderwerp vriendschap. Jef geeft aan dat goede vriendschappen pas ontstaan wanneer er kwetsbaarheid wordt getoond of wanneer je samen een obstakel overwint. Die vriendschappen zijn echter geen evidentie in onze samenleving. Uit cijfers blijkt dat eenzaamheid een probleem is voor heel wat mensen. Het is een signaal van ons brein dat we nood hebben aan verbinding.
De impact van sociale relaties op mentale gezondheid
Veel mensen onderschatten het belang van sociale interacties op hun mentale welzijn. Jef deelt zijn eigen ervaring: hoewel hij na een lange dag het liefst in de zetel zou ploffen en Netflix zou kijken, merkt hij steeds weer dat sociale interactie hem uiteindelijk energie geeft.
Zijn voornemen voor 2025 is dan ook om meer te investeren in sociale relaties:
✔️ In plaats van een avond alleen thuis te spenderen, afspreken met vrienden.
✔️ Ondanks vermoeidheid of overprikkeling tóch kiezen voor verbinding.
✔️ Beseffen dat sociaal contact vaak achteraf een positief effect heeft.
Het bewijst dat eenzaamheid niet altijd veroorzaakt wordt door een gebrek aan mensen om ons heen, maar door het gebrek aan diepgaande, betekenisvolle interacties.
Kan je eenzaam zijn als tweeling?
Barbara, één van de gespreksleiders, heeft een identieke tweelingzus. Dit betekent echter niet dat ze nooit eenzaamheid ervaart. Ze vertelt hoe ze tijdens haar jeugd op internaat samen met haar zus heimwee had, en hoe hun emoties elkaar versterkten. “Je zou denken dat je altijd steun hebt als je met twee bent, maar soms versterkt dat net de gevoelens.”
Dit onderstreept dat eenzaamheid niet alleen een fysieke staat is – je kan omringd zijn door mensen en je toch alleen voelen.
Eenzaamheid en de moderne samenleving
Jef wijst erop dat we in een individualistische maatschappij leven, wat het gevoel van eenzaamheid versterkt. Het ironische? Hoe dichter mensen bij elkaar wonen in grootsteden, hoe eenzamer ze zich vaak voelen.
Hij verwijst naar de geschiedenis van het begrip ‘eenzaamheid’. Opmerkelijk genoeg bestond het woord vroeger niet. Pas eind 1700 ontstond de term. In de eerste industriële revolutie werd ‘loneliness’ voor het eerst echt gebruikt.
Mensen trokken massaal naar steden, weg van kleine hechte gemeenschappen. De prestatiedruk nam toe: de focus verschoof van gemeenschapsgevoel naar individuele vooruitgang. Mensen waren fysiek omringd door anderen, maar voelden zich mentaal en emotioneel geïsoleerd.
Eenzaam in een metropool
Het paradoxale fenomeen van eenzaamheid in de stad is iets wat we nog steeds zien. In megasteden als New York dragen mensen oortjes, lopen ze met de blik op hun telefoon gericht en vermijden ze oogcontact. “Wie kent zijn buren nog écht?” vraagt Barbara zich af.
Zelf woont hij al drieënhalf jaar in Sint-Amandsberg, maar hij weet niet eens hoe zijn buurvrouw eruitziet. Een pijnlijk besef dat illustreert hoe moderne levensstijlen ons steeds verder van elkaar verwijderen.
De impact van sociale media: balans of gevaar?
Sociale media hebben ons leven op talloze manieren veranderd. Ze bieden ongekende mogelijkheden om te verbinden, te informeren en te inspireren. Maar tegelijk schuilt er ook een risico in overmatig gebruik, vooral als sociale media een snelle dopaminekick worden die ons uiteindelijk leeg achterlaat.
Volgens Jef Willem is sociale media noch goed, noch slecht – het is een lege doos. Wat we ermee doen, hangt af van onszelf. Sommigen gebruiken het constructief voor bijvoorbeeld de promotie van hun bedrijf. Anderen raken verslaafd aan eindeloos scrollen zonder er iets waardevols uit te halen. Amandine maakt een onderscheid tussen actieve gebruikers, die zelf content plaatsen, en passieve gebruikers, die enkel consumeren. Volgens haar worden vooral de laatste groep mensen vaak overprikkeld, omdat ze zonder eigen inbreng worden overspoeld door een eindeloze stroom van informatie.
Jef vertelt dat de generatie die vandaag opgroeit, niets anders kent dan een wereld met smartphones, sociale media en constante online verbinding. Ouders proberen hen hierin te begeleiden, maar zelf groeiden ze op zonder deze digitale realiteit. Dit zorgt voor een mismatch in hoe ouders en jongeren sociale media begrijpen en gebruiken. Jef geeft workshops waarin hij ouders en tieners helpt elkaars perspectief op sociale media te begrijpen. Tijdens die sessies komt vaak de vraag naar voren waarom tieners sociale media gebruiken zoals ze dat doen en welke verlangens erachter schuilgaan. Daarnaast is het belangrijk om te beseffen dat we nog maar aan het begin staan van het leren omgaan met sociale media. Jef voorspelt dat over twintig à dertig jaar de balans tussen online en offline vanzelf beter in evenwicht zal zijn. Sommigen zullen er gezond mee omgaan, terwijl anderen blijven worstelen met overmatig gebruik – net zoals dat nu ook het geval is met alcohol of andere verslavingen.
Verbinden over generaties en hechtingsstijlen: begrijpen in plaats van invullen
Verschillende generaties, hechtingsstijlen en communicatievoorkeuren kunnen tot misverstanden leiden, maar de kern blijft hetzelfde: we zoeken allemaal verbinding.
Op de werkvloer botsen generaties vaak door andere gewoonten. Jongeren sturen liever berichten, ouderen bellen vaker. Door te focussen op intenties in plaats van frustraties, kunnen we elkaar beter begrijpen.
In relaties gebeurt hetzelfde. Waar de ene partner conflicten direct wil uitpraten, heeft de ander ruimte nodig om zich voor te bereiden op een gesprek. Dit laatste kan voor de andere partner als afstand voelen, terwijl het eigenlijk vertrekt vanuit zorg en liefde.
Een eenvoudige oplossing? NIVEA: Niet Invullen Voor Een Ander. Stel vragen in plaats van te veronderstellen wat iemand bedoelt. Dit voorkomt misverstanden en versterkt relaties; thuis, op het werk en in het dagelijks leven.
No is a complete answer
Grenzen stellen is een hot topic, vooral op de werkvloer. Veel mensen vinden het moeilijk om 'nee' te zeggen, maar nog moeilijker om een 'nee' te ontvangen. Vaak gaan ze zichzelf meteen verantwoorden, alsof een simpel 'nee' niet volstaat. Toch is "no" een complete answer en hoeft er niet altijd een uitgebreide uitleg bij.
Mensen die moeite hebben met nee zeggen, doen dat vaak vanuit een pleaser-mentaliteit. Ze willen anderen niet teleurstellen, maar vergeten dat grenzen aangeven net voor duidelijkheid en respect zorgt. Een korte toelichting kan helpen om beleefd en direct te blijven zonder overbodige excuses.
Grenzen stellen is niet alleen persoonlijk, maar ook professioneel belangrijk. In een zakelijke setting helpt het om direct te zijn en geen onnodige compromissen te sluiten.
Door consequent en helder je grenzen aan te geven, vermijd je onnodige stress en creëer je meer ruimte voor wat écht belangrijk is; zowel in je werk als in je persoonlijke leven.
Passieve en actieve uitdagingen
In onze drukke samenleving is ontprikkelen een hot topic. Maar werkt dat voor iedereen? Voor sommigen is rust en stilte de beste manier om tot zichzelf te komen, terwijl anderen juist energie krijgen van actie en uitdaging. Het onderscheid tussen passieve en actieve prikkels of uitdagingen speelt hierin een grote rol volgens Jef.
Passieve uitdagingen zijn de dingen waar we geen controle over hebben, zoals rekeningen betalen of werkstress. Vaak schrappen mensen bij overprikkeling juist hun actieve uitdagingen, zoals sport of hobby’s, waardoor ze uiteindelijk alleen nog maar passieve uitdagingen overhouden. Dit vergroot de mentale belasting en vermindert het gevoel van controle.
Het tegenovergestelde blijkt vaak effectiever: bewust kiezen voor een actieve uitdaging, zoals een nieuwe sport of creatieve activiteit, kan juist helpen om het brein op een gezonde manier te stimuleren. Dit geeft een gevoel van autonomie en competentie, wat bijdraagt aan mentale veerkracht.
Overprikkeling oplossen betekent dus niet altijd dat je minder moet doen, maar eerder dat je bewuster moet kiezen wát je doet. Een balans vinden tussen ontspanning en actieve uitdaging is de sleutel tot duurzame mentale energie.
Obstakels als kansen
In het leven komen we allemaal obstakels tegen. De manier waarop we ermee omgaan, bepaalt of ze ons tegenhouden of juist sterker maken. Dit is een principe uit de stoïcijnse filosofie: "Het obstakel is de weg."
Een persoonlijk voorbeeld van Jef is de start van Onbespreekbaar. In het begin kreeg het platform zware kritiek en werd het zelfs ‘gecanceld’ omdat de oprichters geen psychologen zijn. Dit voelde als een enorme tegenslag, maar door dieper na te denken over hun rol en toegevoegde waarde, werd het obstakel juist de kern van hun missie. Ze maakten duidelijk dat ze geen therapeuten zijn, maar een brug vormen tussen mensen die hulp zoeken en de juiste professionals. Hierdoor werd het DNA van Onbespreekbaar alleen maar sterker.
Dit principe geldt voor veel uitdagingen in het leven. Soms is het nodig om uit te zoomen en anders naar een obstakel te kijken. In plaats van ons te laten tegenhouden, kunnen we het zien als een kans om te groeien.
Een andere belangrijke les is om niet te veel waarde te hechten aan de meningen van anderen. Wie leeft op externe validatie, zowel de lof als de kritiek van anderen, blijft afhankelijk van hoe de buitenwereld reageert. Ware kracht zit in interne validatie: weten waar je voor staat, los van externe bevestiging.
Uiteindelijk gaat het er niet alleen om dat mentale gezondheid bespreekbaar wordt, maar dat er ook écht geluisterd wordt. Iedereen heeft zijn eigen weg, en soms is het grootste obstakel net de richtingaanwijzer naar groei.
Verantwoordelijkheid nemen en veerkracht ontwikkelen
Barbara wijst op het feit dat veel mensen de oorzaak van problemen buiten zichzelf leggen. “Die heeft dat gedaan,” of “dat is niet mijn schuld,” zijn veelgehoorde reacties. Maar echte groei begint pas wanneer we de verantwoordelijkheid durven nemen voor hoe we met tegenslagen omgaan.
Er is een belangrijk verschil tussen schuld en verantwoordelijkheid. Iemand die een moeilijke jeugd had of te maken kreeg met ongezonde familiepatronen, draagt daar geen schuld voor. Maar het is wél hun verantwoordelijkheid om te beslissen hoe ze ermee omgaan. Intergenerationeel trauma bijvoorbeeld, is niet iemands schuld, maar kan wel een patroon zijn waarvan jij beslist het te doorbreken.
Tips om je mentaal beter te voelen
Amandine verwijst naar een recent krantenartikel waarin staat dat naar antidepressiva grijpen niet dé oplossing is. Ze vraagt Jef naar concrete tips om mentale struggles het hoofd te bieden.
Controle en focus
Eén van de belangrijkste inzichten voor veerkracht is volgens Jef het besef wat binnen je controle ligt en wat niet. In veel situaties verspillen mensen energie aan zaken waar ze geen invloed op hebben.
Door te focussen op wat wél binnen je controle ligt, neem je autonomie terug. Dit geldt zowel in professionele als persoonlijke situaties. Of een leverancier te laat levert, ligt buiten je macht, maar je kunt wél communiceren met je team en je planning aanpassen.
In flow komen: loskomen van negatieve gedachten
Constant bezig zijn met je mentale gezondheid kan paradoxaal genoeg juist averechts werken. Wie de hele dag reflecteert over hoe hij zich voelt, blijft vastzitten in zijn eigen hoofd. Het brein zoekt dan automatisch naar negatieve gedachten.
Daarom is het belangrijk om jezelf af en toe af te leiden en in een ‘flow’-staat te komen. Dit kan via creatieve activiteiten zoals het bouwen van een Lego-set, kleuren van mandala’s of sporten. Skiën is een goed voorbeeld: je kunt niet nadenken over problemen als je je volledig moet concentreren op de afdaling.
De kracht van beweging en sociale verbinding
Naast individuele afleiding speelt ook sociale interactie een grote rol in mentaal welzijn. Echt contact met familie en vrienden, zonder afleiding van smartphones, helpt om beter in je vel te zitten. Beweging draagt hier ook aan bij, niet alleen voor fysieke gezondheid, maar vooral voor mentale veerkracht.
Meer bedrijven zouden beweging en gesprekken kunnen combineren, bijvoorbeeld door meetings te houden tijdens wandelingen. Zelfs op scholen zou er meer aandacht moeten zijn voor actief leren, omdat kinderen te veel stilzitten. Samen bewegen creëert een natuurlijke vorm van verbinding en stimuleert open gesprekken.
Slotgedachte: De balans tussen prikkels
Uiteindelijk draait het om het vinden van een balans tussen passieve en actieve prikkels. Door bewust om te gaan met wat energie geeft en wat energie vreet, kunnen we ons mentaal sterker en veerkrachtiger voelen. Dit inzicht is niet alleen waardevol voor individuen, maar ook voor bedrijven, scholen en de bredere samenleving.
Met deze inzichten ronden we het gesprek af. Er is nog veel te leren over mentale gezondheid, maar een ding is zeker: de juiste mindset en bewuste keuzes kunnen een groot verschil maken.