Heb je vragen?
Aanvullend advies? Geen probleem! Vraag het ons team van experten. We horen graag van je.
Aflevering 18: stress en hormonale balans tijdens de menopauze
In deze aflevering van de podcast praten we met Chris Van Gaver, een ervaren menopauzeconsulente, over het thema stress tijdens de menopauze. Stress is een veelbesproken onderwerp, maar tijdens de menopauze heeft het een bijzondere impact op vrouwen. Chris vertelt over de ervaringen uit haar praktijk en deelt waardevolle inzichten en tips om met stress om te gaan in deze levensfase.
Over Chris Van Gaver
Menopause consulente
Als 58-jarige vrouw, moeder van 3 volwassen zonen en trotse nonna, begrijp ik het belang van een actieve en gezonde levensstijl na de menopauze. Mijn fascinatie voor de verschillende levensfasen van vrouwen heeft mijn carrière als vroedvrouw bepaald. Daarom leek het behalen van een postgraduaat menopauzeconsulent, gezien mijn professionele ervaring en leeftijd, een logische volgende stap. Als menopauzeconsulent streef ik ernaar om het taboe te doorbreken en de symptomen en gezondheidsrisico's van deze fase te minimaliseren. Misvattingen, gebrek aan kennis en onduidelijke informatie leiden vaak tot frustratie en onbegrip, iets wat ik graag wil aanpakken.
Over Jona De Baerdemaeker
Jona studeerde ooit af als Master in de Psychologie, maar had altijd een sterke interesse voor voeding. Enkele jaren terug besloot ze daarom om een Bachelor in Voeding- en dieetkunde bij te studeren. Het is vooral de link tussen psychologie en gezonde voeding die haar het meest van al boeit: hoe creëer je gezonde gewoontes op lange termijn? Hoe behoud je een gezonde relatie met voeding? Wat is het effect van gezonde voeding op je mentale gezondheid?
Met een passie voor schrijven en organiseren, staat ze bij Insentials in voor heel wat copywriting en events, altijd met de focus op wetenschap enerzijds en mentale, lichamelijke gezondheid anderzijds.
Wat is stress?
Stress is een automatische respons van het lichaam die ons voorbereidt om te vluchten of te vechten. Deze respons wordt geactiveerd via de stress-as, waarbij de hypothalamus en de hypofyse signalen naar de bijnieren sturen om adrenaline en cortisol aan te maken.
Adrenaline is een kortwerkend hormoon dat zorgt voor een verhoogde hartslag, bloeddruk, en alertheid. Cortisol, daarentegen, houdt het lichaam langdurig in een staat van alertheid. Dit is nuttig in noodsituaties, maar in het dagelijks leven kan chronische stress schadelijke effecten hebben, zoals gewichtstoename en een verstoorde spijsvertering.
Hoe chronische stress het lichaam beïnvloedt
Chronische stress kan ons lichaam overbelasten. Het immuunsysteem en de darmflora worden negatief beïnvloed, wat kan leiden tot allerlei gezondheidsproblemen. Chris legt uit dat de darmflora belangrijk is voor de aanmaak van serotonine, een hormoon dat bijdraagt aan een positief humeur. Een verstoorde darmflora door stress kan dus ook een negatieve invloed hebben op ons emotionele welzijn.
De menopauze en gevoeligheid voor stress
Tijdens de menopauze worden vrouwen gevoeliger voor stress. Dit komt doordat de hormonen oestrogeen, progesteron en testosteron dalen, met name progesteron dat een kalmerende werking heeft. Deze veranderingen kunnen leiden tot meer angstgevoelens en innerlijke onrust. Chris benadrukt dat menopauzale vrouwen hierdoor extra kwetsbaar zijn voor de effecten van stress en dat het belangrijk is om deze vicieuze cirkel te doorbreken.
Het belang van stressmanagement
In de podcast wordt besproken hoe stress de menopauze kan versnellen. Hoewel wetenschappelijk bewijs hierover nog niet eenduidig is, wordt vaak waargenomen dat vrouwen die een trauma ervaren sneller in de menopauze belanden. Dit heeft te maken met de verhoogde cortisolniveaus die de darmflora en de hormoonbalans verstoren. Het beheersen van stress kan helpen om de klachten van de menopauze te verminderen.
Omgeving en levensstijl
Chris wijst erop dat onze omgeving vaak stress oproept zonder dat we het beseffen. Zaken zoals luchtvervuiling, toxische stoffen, een ongezond voedingspatroon, en relatieproblemen kunnen allemaal bijdragen aan chronische stress. Zelfs positieve gebeurtenissen, zoals een bruiloft, kunnen stress veroorzaken. Het lichaam maakt namelijk geen onderscheid tussen positieve en negatieve stress; het reageert op beide hetzelfde. Er wordt meer cortisol aangemaakt in de bijnierschors.
Symptomen en gevolgen van stress tijdens de menopauze
Typische menopauzale klachten, zoals opvliegers, kunnen verergerd worden door stress. Daarnaast ervaren veel vrouwen een toename in gewicht, vooral rond de buik. Dit komt doordat cortisol de bloedsuikerspiegel verhoogt, wat uiteindelijk leidt tot vetopslag. Verminderde progesteronproductie tijdens de menopauze zorgt daarnaast voor slechtere slaapkwaliteit, wat de stress verder kan verergeren. Ook vermoeidheid, een verlaagd libido, en vaginale droogheid komen vaak voor, wat invloed heeft op het zelfvertrouwen en de seksuele relatie.
De rol van voeding en darmgezondheid
Een gezond voedingspatroon kan de darmflora versterken en stressklachten verlichten. Gefermenteerde voedingsmiddelen zoals kimchi en vezelrijke producten zoals volkorenbrood ondersteunen een gezonde darmflora. Het beperken van suiker en cafeïne is belangrijk, omdat deze de cortisolspiegel kunnen verhogen en zo een negatieve invloed hebben op de darmgezondheid.
Seksualiteit tijdens de menopauze
De menopauze kan ook een invloed hebben op relaties, vooral als het gaat om seksualiteit. Chris adviseert vrouwen om open te praten over hun klachten met hun partner. Vrouwen die stress ervaren, hebben vaak een verminderd libido, wat veroorzaakt wordt door de hormonale veranderingen en bijkomende fysieke klachten zoals vaginale droogte. Het bespreekbaar maken van deze issues kan helpen om de druk te verlagen en meer begrip te kweken bij de partner.
Concrete tips voor stressbeheersing
Chris deelt een aantal concrete tips om stress tijdens de menopauze onder controle te houden:
- Voeding: Magnesium is cruciaal voor het verlagen van cortisolniveaus. Groene bladgroenten, noten, zaden, avocado’s en peulvruchten zijn goede bronnen van magnesium. Daarnaast is het belangrijk om suiker en snelle koolhydraten te vermijden.
- Beweging: Kies een vorm van beweging die je graag doet, zoals wandelen, dansen of fietsen. Beweging stimuleert de aanmaak van feel-good hormonen zoals serotonine, wat stress kan verlagen. Doe je een sport niet graag, dan zorgt dit opnieuw voor stress. Vandaar het belang om een activiteit te kiezen waar je plezier aan beleeft.
- Slaap: Zorg voor een goede slaaphygiëne door blauw licht te vermijden voor het slapengaan en streef naar 7-9 uur slaap per nacht. Dit helpt je lichaam te herstellen en beter met stress om te gaan.
- Mindfulness en ademhaling: Praktijken zoals yoga, ademhalingstechnieken, en mindfulness helpen het lichaam te ontspannen en stress te verminderen.
- Ook adaptogene kruiden zoals rhodiola kunnen een lichaam helpen zich aan te passen aan emotionele stress en helpen bij fysieke stress.*
*Gezondheidsclaim in afwachting van Europese toelating
Chris vat samen dat een gezonde levensstijl met aandacht voor de vier pijlers voeding, beweging, slaap, en stressmanagement belangrijk is voor vrouwen in de menopauze. Door bewust te zijn van de invloed van stress en de juiste maatregelen te nemen, kunnen vrouwen deze levensfase omarmen en een betere versie van zichzelf worden. De menopauze hoeft niet alleen een uitdaging te zijn, maar kan ook een periode van persoonlijke groei en verbetering betekenen.